İş Kanunu'nda düzenlenen mazeret izinleri, işçilerin belirli özel durumlarında kullanabileceği önemli bir haktır. Bu izinler, işverenin onayı olmaksızın, durumu ispatlayan belgelerle talep edilebilir. Ancak, kanunda belirtilmeyen mazeret durumlarında dikkatli olunmalıdır. Çünkü mazeret olarak değerlendirilebilecek bir durumun kabul edilmemesi, iş sözleşmesinin feshiyle sonuçlanabilir.
Mazeret izinleri, ücretli veya ücretsiz olabilir. Ücretli izinler, evlilik, ölüm, doğum gibi durumlarda sağlanırken, engelli çocukların tedavisi için de belirli şartlarda kullanılabilir. Hamilelikte periyodik kontroller ve süt izni de ücretli mazeret izinleri kapsamındadır. Ücretsiz izinler ise genellikle SGK tarafından geçici işgöremezlik ödeneği ödenen hastalık raporları, doğum izinleri ve evlat edinme durumlarında verilir.
Yargıtay kararları, dürüstlük kuralı gereği, kanunda tanımlanmamış olsa bile bazı durumların mazeret olarak değerlendirilebileceğini belirtmektedir. Mazeret izinlerinin ne zaman kullanılacağı konusunda ise genellikle esneklik sağlanır. İşçinin, iznin doğduğu olay ile izin arasındaki bağlantıyı koparmaması ve makul bir süre içinde kullanması beklenir. Örneğin, evlilik izni için nikah tarihi veya evlilik cüzdanı gibi belgeler sunulmalıdır.
